جزغاله شدن

 

برخی خیال می کنند با مطالعه چهارتا کتاب عرفانی و سلوکی می توانند به قول استاد فاطمی نیا زبده العارفین یا عمده المکاشفین شوند!

ریاضت دارد، مجاهدت دارد و حتی خون دلها خوردن دارد.

برخی هم به دنبال علوم غریبه می گردند تا با خواندن چند ورد و نوشتن برخی اوراد و اذکار کارهای خارق العاده ای انجام دهند.

آیت الله قدرت الله نجفی قمشه ای نقل می کند که؛ آیت الله علامه حسن زاده به من گفتند:

علامه طباطبایی در مسائل سیر و سلوکی اینقدر ساکت بودند که ما را جزغاله کردند!(*)

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

 مِن عَلاماتِ الفِقهِ الحِلمُ ، وَالعِلمُ ، وَالصَّمتُ . إنَّ الصَّمتَ بابٌ مِن أبوابِ الحِکمَةِ . إنَ الصَّمتَ یَکسبُ المَحَبَّةَ . إنَّهُ دَلیلٌ عَلى کُلِّ خَیرٍ

بردبارى ، دانش و خاموشى ، از نشانه هاى فهم است . خاموشى ، درى از درهاى حکمت است . خاموشى ، دوستى را نصیب [انسان] مى کند و راهنمایى به سوى هر نیکى است .

(الکافی : 2 / 113 / 1 )

تازه اگر ما در راه سیر و سلوک هدفمان رسیدن به مقامات باشد که واویلاست. یعنی ما مسیر خودخواهی را طی می کنیم نه خدا خواهی را.

اللهم اهدنا صراط المستقیم

 

(*)از کتاب:تاریخ شفاهی ماجرای علامه و انقلاب، ص 82

خدا بود در ظرفی که بنده ای نبود ‏

 

کتاب شیعه مرحوم علامه محمد حسین طباطبایی(1) را می خواندم که محاورات و مکاتبات آن عالم وارسته با پروفسور هانری کُربن است. در واقع این مجموعه از زبان حضرت علامه شیعه را به کُربن شناسانده. که جا دارد ما هم به عنوان یک شیعه این کتاب را مطالعه کنیم.

در ضمن نامه ای که علامه به کُربن می نویسد، طرز تفکر فلسفی در بیانات پیشوایان شیعه را متذکر می شود و شواهدی را می آورد.

در حدیثی که در کتاب شریف توحید شیخ صدوق(2) آمده و در آن امیرالمؤمنین علی علیه السلام در جواب مردی به نام ذعلب که به آن حضرت عرض کرد: «  یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ هَلْ رَأَیْتَ رَبَّکَ ؟» آیا خدای خود را دیده‌ای؟ و حضرت در جوابش می فرماید: « فَقَالَ وَیْلَکَ یَا ذِعْلِبُ مَا کُنْتُ أَعْبُدُ رَبّاً لَمْ أَرَهُ » وای بر تو ای ذعلب من چنان نبودم که پروردگاری را عبادت کنم که او را ندیده باشم. و بعد هم کیفیت این رؤیت را بیان فرموده اند که بسیار خواندنی است.

در اواخر حدیث بخشی بود که مرا یادآور جمله معروف و سرآغاز قصه هایمان انداخت که می گفتند: «یکی بود یکی نبود، غیر از خدا هیچکس نبود»!

و حضرت چقدر زیبا ترسیم نموده اند که:  

کَانَ رَبّاً إِذْ لَا مَرْبُوبَ وَ إِلَهاً إِذْ لَا مَأْلُوهَ وَ عَالِماً إِذْ لَا مَعْلُومَ وَ سَمِیعاً إِذْ لَا مَسْمُوعَ

 او رب و پروردگار بود در ظرفی که پرورده ای نبود

و خدا بود در ظرفی که بنده ای نبود

و عالم بود، در ظرفی که معلومی نبود

و شنونده بود در ظرفی که چیزی که شنیده شود نبود.

 

پی‌نوشت:

1 - شیعه (مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن)، تهران : مؤسسه حکمت و فلسفه ، 1382، ص 117-118
2 - شیخ صدوق، توحید، نشر دیجیتالی:اصفهان:مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، 1394، ص 545-546

کشف و کرامات

علامه طباطبایی می فرمودند: 

استاد ما می فرمود «دنبال کشف و کرامات رفتن، دنبال خودپرستی رفتن است.» 

چون وظیفه سالک ، خداخواهی و خداجویی است. اگر دنبال چیزی رفت که خوشش می آید ، این خودپرستی است. 

کتاب ثمرات حیات، علی سعادت پرور، جلد 2 ص 264

علامه و ما ادریک علامه

نقاشی من از علامه سید محمد حسین طباطبایی در سال 1371، دفتر سررسید خودم

 

علامه طباطبایی و ما ادریک علامه!

البته این عنوان بیشتر برای خود من است که علامه را نمی شناسم! آنکه می خواهد علامه را بشناسد باید زبانش را درک کند. باید حداقلی از علومی را که او می دانسته را بداند. باید اساتید طراز چندمی از اساتیدی که او دیده را ببیند و بعد بتواند از علامه سخن بگوید. 

استاد ما حجت الاسلام سید عبدالله فاطمی نیا رحمه الله علیه می فرمودند فردی که نسبت به شخصی ایراد می گیرد حداقل به اندازه او باید درس خوانده باشد تا مثلا بگوید فلانی در این خصوص اشتباه می کند. 

در خصوص بهره برداری از هم همینطور است. اما ما به واسطه همین علمای اعلام و استادی چون مرحوم فاطمی نیا و آثار گرانقدر استاد مطهری و بزرگانی چون مرحوم علامه حسن زاده آملی و مفسر بزرگ قرآن استاد جوادی آملی، از زلال چشمه های عرفان این مرد بزرگ و الهی جرعه هایی نوشیده ایم و محبت قلبی به این بزرگوار داریم. 

آب دریا را اگر نتوان کشید

هم به قدر تشنگی باید چشید

آدم که یادداشتهای جلسات اخلاقی و عرفانی علامه طباطبایی را که مرحوم حاج شیخ علی سعادت پرور تهرانی در مجموعه 4 جلدی ثمرات حیات را می خواند به عیان دریچه های لطف الهی را به روی خود گشوده می بیند. 

رحمت و رضوان الهی بر او و استادانش و شاگردانش باد. 

علامه سید محمد حسین طباطبایی متولد 1281 و وفاتش در 24 آبان 1360 بوده است.