ظرفیت!

 

بدانکه مصدر و منشأ جمله علوم، حضرت الهی است. و اول موردی که فیض علم ازلی بر او وارد و فایض شد، قلب مصفای مصطفوی و نفس مزکای نبوی بود...

از قلب منور و نفس مطهر نبوی، فیض علوم و احوال و اخلاق و اعمال در قلوب و نفوس امت روان شد و اوعیۀ قلوب و نفوس ایشان در قلوب نزول فیض متفاوت و مختلف آمد...

هر کس به‌قدر استعداد از وی نصیبی یافتند.

أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهَا

[خدا از آسمان آبی نازل کرد و رودها هرکدام به اندازۀ ظرفیت خود آب برگرفته و جاری شدند. (رعد/17)]

علمای ظاهر از ظاهر آن کلمات نصیب یافتند و علمای باطن از باطن آن

 

مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة

عزالدین محمودبن علی کاشانی

باب دوم، فصل دوم

عبد بودن

 

 إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ

علامه طباطبایی در ذیل آیۀ ایاک نعبد و ایاک نستعین در تفسیر گرانسنگ المیزان، تعریفی که از عبد دارد این است که: «عبد یعنی آن انسانی که مِلک غیر باشد.» تمامی انسانها ملک خداوند است و خداوند مالک تمام موجودات از جمله انسانهاست. با این تعبیر: «عبادت نیز یعنی اظهار مملوکیت به صورت اختیاری توسط انسان.»

بالاخره انسان یک موجود صاحب اختیار است. اگر اظهار مملوکیت کند؛ عبد است، در غیر اینصورت اظهار استکبار می‌کند. طغیان در مقابل عبودیت است. پس عبادت اظهار مملوکیت اختیاری در مقابل خداوند است.

بعد در انتها می‌فرماید:

 «خدای سبحان طلبکاری است که احدی نمی‌تواند دِین او را بپردازد.»